De burgerbewegingen vroegen om een oplossingsgerichte focus inzake de bodemvervuiling met PFOS, en stelden daartoe enkele gerichte vragen aan Lantis en aan de overheden. Hier volgen alvast antwoorden van de overheden.
4. @ OVAM en Vlaamse regering: captatie en sanering vervuiling in zone Oosterweelwerf fase 2:
Hoe, door wie en wanneer zal werk worden gemaakt van een stappenplan ter sanering van de vervuilde gronden als die tijdelijk gestockeerd zouden worden onder een afdeklaag?
Reactie kabinet Zuhal Demir, 18 juni 2021:
In het bodemsaneringsproject zullen ook de gronden die tijdelijk gestockeerd zijn, moeten meegenomen worden en onderzocht worden hoe ze gesaneerd kunnen worden. In de regeling voor grondverzet is expliciet voorzien dat het verzetten van grond een eventuele sanering niet mag hypothekeren. Het feit dat deze gronden worden afgedekt is dus geen enkele rem op een eventuele sanering. Het kabinet zal deze bekommernissen ook nog eens op de radar zetten bij Lantis en de bevoegde minister.
5. @ OVAM en Vlaamse regering : captatie en sanering vervuiling in aanpalende zones in Zwijndrecht en op Linkeroever
Op welke manier zal van overheidswege initiatief genomen worden om de graad van de historische PFOS-vervuiling ook buiten de Oosterweelwerf in kaart te brengen en die te laten aanpakken op een manier die bewoners, landbouwers, tuiniers, natuurliefhebbers en recreanten geruststelt?
Beslissing Vlaamse regering, 4 juni 2021:
(Belga)
De Vlaamse regering gaat een opdrachthouder aanstellen die moet zorgen voor een integrale aanpak rond de vervuiling met PFAS rond Zwijndrecht.
Vlaanderen wil zo voorkomen dat verschillende actoren naast elkaar door werken. Die opdrachthouder moet vragen en bezorgdheden van de burgers en stakeholders in overweging nemen en iedereen op de hoogte houden. Binnen de drie maanden na aanstelling wordt een eerste uitgebreide stand van zaken van zijn/haar concrete bevindingen gerapporteerd aan de Vlaamse regering. Naast de opdrachthouder komt er ook een klankbordgroep die inhoudelijke expertise over de domeinen heen kan geven. Met extra staalnames van bodem en water wil de Vlaamse regering bovendien meer duidelijkheid scheppen over de vervuiling in het gebied. En er komt ook een meetcampagne naar de aanwezigheid van PFOS en PFOA in het bloed van inwoners in de nabijheid van 3M. Die moet duidelijk maken in welke mate de omwonenden van 3M blootgesteld zijn aan PFAS. Bij dezelfde omwonenden zullen metingen in onder meer bodem, (zelfgeteelde) voeding, drinkwater, huisstof en andere mogelijke bronnen van PFAS blootstelling uitgevoerd worden.
Kabinet Zuhal Demir:
Momenteel brengen OVAM en het departement omgeving de locaties in kaart waar op basis van de informatie waarover we bij de Vlaamse overheid beschikken, activiteiten zijn uitgeoefend waar PFOS en PFAS werden gebruikt.
Het kabinet zal eerstdaags een brief versturen naar de verschillende gemeentebesturen met de informatie specifiek voor hun gemeente, en vragen of deze informatie volgens hen correct is; ze zullen deze dan nog kunnen aanvullen (bijvoorbeeld met terreinen waarop grote branden hebben gewoed die moesten worden geblust met PFOS-houdend schuim). Bovendien vragen we informatie op aan de provincies over de oefenterreinen van de provinciale brandweerscholen en aan de ministers bevoegd voor civiele bescherming en defensie naar terreinen waar zij met dergelijk schuim geoefend hebben of grote branden hebben geblust.
Op die manier brengen we de locaties in beeld waar een grote kans is dat deze producten werden gebruikt. Op deze terreinen zullen dan bodemstalen genomen worden om te beoordelen of ze verontreinigd zijn en of er maatregelen nodig zijn. Voor deze bodemonderzoeken zal gestart worden met de terreinen met de hoogste kans op ernstige verontreiniging en mogelijke risico’s.
Indien nodig, zullen natuurlijk ook de gepaste maatregelen genomen worden om eventuele risico’s weg te nemen. Dit gebeurt in nauw overleg tussen ministers Beke, Somers en Demir, alsook de diverse overheidsagentschappen.
Gazet van Antwerpen, 11 juni 2021:
Buurtbewoners van de fabriek 3M in Zwijndrecht kunnen deze maand rekenen op drie acties:
1. Opdrachthouder Karl Vrancken (een chemicus) en het Agentschap Zorg en Gezondheid onderzoeken nu of de groenten en het fruit die in de buurt van 3M worden geteeld, en de eieren van kippen, schadelijk zijn door de PFOS-vervuiling of niet. “Ze zullen daar zo snel als mogelijk over communiceren”, zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).
2. De eerstelijnszone Waasland Noord-Oost zal bloedstalen nemen bij de buurtbewoners van 3M. Die actie zal “snel” van start gaan.
3. Vanaf volgende week worden in opdracht van de Vlaamse overheid staalnames van de bodem het water gedaan in de buurt van 3M. “Er zijn al staalnames gebeurd door de gemeente Zwijndrecht en door Lantis, de bouwheer van de Oosterweelverbinding. Maar dat gebeurde telkens op een andere manier”, zegt Demir. “Wij gaan nu meer staalnames doen, zodat we een voldoende grote steekproef hebben.”
De Vlaamse overheid betaalt voor deze drie acties, maar wil de kosten terugvorderen van 3M. cwil
6. @ Vlaamse regering en 3M: financiering
Hoe en in welke mate kan, vanuit verantwoordelijkheidszin en een rechtvaardigheidsgevoel, het principe ‘de vervuiler betaalt’ maximaal toegepast worden bij de langdurige en dure operaties die de punten 4 en 5 behelzen?
Reactie kabinet Zuhal Demir, 18 juni 2021:
3M is volledig saneringsplichtig voor deze vervuiling; 3M is strafrechtelijk, burgerrechtelijk en administratiefrechtelijk aansprakelijk en is bovendien ook nog eens saneringsplichtige via het bodemdecreet, via het ‘vervuiler betaalt’ principe. Zij zullen dus moeten opdraaien voor alle kosten van het beschrijvend bodemonderzoek, de bodemsanering, …
De minister zal er persoonlijk op toezien dat we hemel en aarde bewegen zodat 3M zal opdraaien voor elke sanering die nodig is. En als er fouten gemaakt zijn zullen we hen daar voor verantwoordelijk stellen en in gebreke stellen.
In die context lopen er ook besprekingen met diverse juristen om te bekijken welke stappen het verstandigste zijn om te zetten op dit moment en de komende weken.