Programma, presentaties en achtergrondteksten
Programma in één oogopslag: klik hier.
Gedetailleerd programma
13.00 u: ontvangst
13.30 u: inleiding door Manu Claeys
Manu Claeys – presentatie – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
Deel 1. De democratie voorbij?
13.40 u: socioloog Luc Huyse
De rode draad is de vraag of de parlementaire democratie in haar huidige gedaante nog een toekomst heeft. De twijfels over haar overlevingskansen nemen gestadig toe. Daarom is het nodig om voorbij dit type van democratie te kijken.
Er is geen enkele zone in de samenleving waar de marktlogica niet in opmars is. Ook politiek en democratie ontsnappen er niet aan. Privatisering van publieke taken heeft de staat beetje bij beetje uitgekleed. Ontmanteling van overheidstoezicht op de haute finance zette de deur wagenwijd open voor toxische producten die ook in de politiek corrosie veroorzaken. Zelfs de verkiezingen lijken al op veilingen van aantrekkelijk verpakte beloften en boegbeelden. En dat alles zonder open debat. Sluipenderwijs. Zo is de schade die de parlementaire democratie opgelopen heeft onder de waterlijn gebleven, nauwelijks zichtbaar. Het is tijd voor een time-out.
Luc Huyse – achtergrondtekst 1 – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
Luc Huyse – achtergrondtekst 2 – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
+ korte getuigenissen over bewonersinspraak Sint-Andries 1975-1999 door Jos Thijs
14.15 u: politicologe Karen Celis
Parlementen en partijen worden getroffen door de crisis van de representatieve democratie. We zien dat deliberatie steeds vaker plaats vindt buiten de officiële instellingen. Misschien is het net goed dat deliberatie en opinievorming minder institutioneel en meer maatschappelijk verankerd zijn. Het nadeel is evenwel dat dergelijke vormen van deliberatie, omdat ze minder geïnstitutionaliseerd zijn, ook fragieler zijn en minder systematisch en fragmentarisch.
Kan de representatieve democratie zich dat veroorloven? Zijn politieke partijen en parlementen niet net de actoren bij uitstek om deliberatie zelf op een reflexieve en responsieve wijze tot stand te brengen. Politieke partijen kunnen zo weer wat opschuiven naar de maatschappij, gericht op het vatten, kanaliseren en vormen van visies en belangen. Structurele maatregelen ter bevordering van deliberatie met de burger in parlementen en partijen maken het misschien weer mogelijk voor parlementsleden om op een geloofwaardige wijze de rol van ‘vertegenwoordiger’ op te nemen.
Karen Celis – achtergrondtekst – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
+ korte getuigenis over een fonds voor creatie van sociaal-ruimtelijke meerwaarde door Maarten Desmet
Maarten Desmet – presentatie – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
14.45 u: debat + vragen zaal (moderator Werner Trio, VRT-journalist)
15.30 u: koffiepauze
Deel 2. Uit het paradijs waait de storm?
16:00 u: filosoof Thomas Decreus
Verkiezingen worden weleens de hoogmis van de democratie genoemd. Maar is het wel zo evident om verkiezingen te begrijpen als het essentiële kenmerk van een democratisch regime? Zowel vanuit historisch, theoretisch als praktisch perspectief blijkt dit niet zo te zijn. Wie democratie verengt tot het moment van verkiezingen, doet afbreuk aan de rijke traditie en praktijk die achter de notie democratie schuilgaat.
Het wezen van de democratie moet elders gezocht worden. Meer dan met verkiezingen heeft het te maken met de mogelijkheid van burgers om zich te verenigen en een tegen-macht te vormen. In deze lezing wordt ingegaan op hoe democratie als de mogelijkheid tot het vormen van een tegen-macht moet gedacht worden.
Thomas Decreus – achtergrondtekst – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
16.25 u: filosoof Gaston Meskens
De complexiteit van onze huidige maatschappelijke problemen is van die aard dat partij- en territoriumpolitiek eerder strategie en polarisatie dan het betekenisvolle debat in de hand werkt. Traditionele partij-ideologieën zijn uitgehold en voorbijgestreefd, en het belang van de natiestaat of regio, als ‘afbakening’ van de integriteit en het welzijn van een ‘volk’, is niet langer relevant als referentiekader bij overleg. Vanuit dit perspectief wordt een nieuwe visie op democratie geschetst: deliberative democratie als een vorm van maatschappelijk overleg die omwille van de methode vertrouwen wekt.
Gaston Meskens – presentatie – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
Gaston Meskens – achtergrondtekst – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
+ korte getuigenis over inspraak en rechtspraak door Philippe Vande Casteele
Philippe Vande Casteele – achtergrondtekst – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
16.55 u : advocate Griet Cnudde
Binnen een democratie is het soms essentieel om ook een juridische stem te geven aan mensen die maatschappelijke problemen aankaarten. In de lezing wordt stilgestaan bij het bedreigde algemeen belang in onze representatieve democratie en rechtstaat, en waarom burgerparticipatie zo belangrijk is. Wat leren ons rechtszaken die betrekking hebben op het algemeen belang maar niet gedragen worden door beleidvoerders? Waar schuilen pro’s en contra’s in verband met de invloed van de rechterlijke macht, de politiek , de pers en de publieke opinie op de echte democratie?
Griet Cnudde – achtergrondtekst – stRaten-generaal congres – 19 nov 2014
17.15 u: debat + vragen zaal
18:00 u: einde + broodjespauze
Deel 3. G1000 Antwerpen – deliberatieve democratie als toekomstideaal?
18.30 u: praktijksessie o.l.v. Harm van Dijk (Van Harthe centrum voor CoCreatie)
We gaan met elkaar in gesprek over een nieuwe manier om onze democratie in te richten, de debat-arena die de gemeenteraad is voorbij en naar een dialoog-arena. We gaan er op zoek naar wat we met elkaar delen in plaats van stelselmatig de verschillen te benadrukken. Zo’n dialoog-arena is de G1000, mits de principes van dialoog zuiver toegepast worden. Daarin neemt Harm van Dijk ons mee, als drijvende kracht achter de G1000 Amersfoort. In de tafel- en zaalworkshops ervaren we aan den lijve hoe het er ’anders’ aan toe zou kunnen gaan in onze democratie. We hebben het er met elkaar over en doen het meteen ook! Dat is het geheim van cocreatie – het principe waarop de ’Hollandse’ G1000 is gebaseerd.
20.30 u: einde congres met feestelijke afsluiting
Info sprekers
Luc Huyse
Luc Huyse is behalve professor-emeritus sociologie aan de KU Leuven en een gezaghebbende politieke commentator ook de auteur van onder meer De verzuiling voorbij (1987), De politiek voorbij (1994) en Het onvoltooide land (2009).
Karen Celis
Karen Celis is als onderzoeksprofessor verbonden aan de Vakgroep Politieke Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel en is co-directeur van RHEA (expertisecentrum voor Gender, Diversiteit en Intersectionaliteit). Ze verricht theoretisch en empirisch onderzoek naar de politieke vertegenwoordiging van groepen (vrouwen, etnische minderheden, holebi’s, klasse en leeftijdsgroepen).
Thomas Decreus
Thomas Decreus is journalist voor DeWereldMorgen.be en docent aan de KULeuven. Hij schreef een proefschrift over de relatie tussen representatie en democratie. Hij is tevens auteur van Een paradijs waait uit de storm. Over markt, democratie en verzet (EPO 2013).
Gaston Meskens
Gaston Meskens is verbonden aan het Centrum voor Ethiek en Waardenonderzoek (CEVI) van de Universiteit Gent. Zijn onderzoek richt zich op de mogelijkheid van deliberatieve democratie op transnationaal niveau en gegrond in een perspectief van mensenrechten.
Griet Cnudde
Griet Cnudde is advocate aan de balie. Van 2003 tot 2009 doceerde ze bouwrecht aan de architect-ingenieurs van de VUB. Tussen 2006 en 2009 was ze docent vastgoedrecht aan de KUB (Master Vastgoedrecht). Sinds 2006 doceert ze publiekrecht bij Syntra. Van 2008 tot 2012 was ze onafhankelijk deskundige in de Strategische Raad Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed. Sinds 2012 is ze voorzitter van het Klachten- en Beroepscomité van de Grondbank.
Harm Van Dijck
In september 2013 besloot Harm van Dijk om in navolging van de Belgische G1000 in Amersfoort een G1000 te organiseren, gebruik makend van zijn ervaring als coach bij het Van Harthe Centrum voor CoCreatie in het begeleiden van processen en grote groepen, de zogenaamde ‘large scale interventions’. Op 22 maart 2014 was het zover en hebben 610 gelote burgers zich samen met overheid, werkgevers en kunstenaars gebogen over een agenda voor Amersfoort. Daaruit groeide niet alleen een WijkG1000 in alle wijken van de stad, maar ook een landelijk Platform G1000.nu – www.g1000.nu – dat actief lokale initiatiefnemers ondersteunt.