Hoe wordt het Toekomstverbond gefinancierd?

mrt 27, 2022 | Archief, Publicaties, Media & Events, Toekomstverbond

De werkbank Financiering en een studie van Lantis gaan na hoe het Toekomstverbond verder gefinancierd kan worden. Volgens de inschatting van de burgerbewegingen zijn de maatschappelijke baten van overkapping en modal shift véél groter dan de investeringen.

Na de Voortgangsrapportage Toekomstverbond, op donderdag 24 maart in de commissie Mobiliteit van het Vlaams Parlement  focuste de pers op het verslag van het Rekenhof. Raadsheer Jan Debucquoy noemde het Toekomstverbond onbetaalbaar. Er zou tegen 2030 nog minstens 4 tot 5 miljard moeten worden gezocht. ‘Zonder harde keuzes, zoals zwaar besparen, zal dat geld niet worden gevonden, gelet op de toestand van de Vlaamse financiën en de toekomstige uitgaven’, was zijn oordeel. En: ‘Stop met beloven als er geen financiering is.’

Ook voor de burgerbewegingen is de financiering altijd een aandachtspunt geweest. Al in 2014 schreef Ringland in zijn memorandum voor de Vlaamse regering dat de overkapping van de Ring alleen maar winst oplevert: ‘Op termijn betalen de inkomsten van het rekeningrijden mee de infrastructuur. De “winst” voor de volksgezondheid is te vertalen in meer levenskwaliteit in de stad en betekent ook een financiële besparing in de sociale zekerheid. De geweldige ruimte voor nieuwe stadsontwikkeling maakt het eveneens mogelijk een deel van de investeringskosten te recupereren.’ StRaten-generaal wees zelfs al op zijn tunnelcongres in 2008 op het enorme potentieel.

Werkbank Financiering

In 2015 gaf Ringland het adviesbureau Idea Consult de opdracht – dankzij een eerste crowdfunding – om verder uitgewerkte ideeën aan te reiken voor de financiering van de overkapping. In 2017 zegde de toenmalige Vlaamse regering al een enveloppe van 1,25 miljard euro toe voor eerste investeringen in het kader van het Toekomstverbond. In 2019 volgde op initiatief van Ringland een colloquium dat een inventaris oplijstte van mogelijkheden en denksporen voor de verdere financiering. Toen de burgerbewegingen in de zomer van 2020 een kleine subsidie kregen, is die gebruikt om de Universiteit Antwerpen een voorstel te laten uitwerken voor de opstart van een werkbank Financiering. We wilden vooral vermijden dat de plannen die vandaag getekend worden, morgen niet worden uitgevoerd omdat niet voorzien is in financiële middelen.

Die werkbank Financiering is er inmiddels. Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters gaf de Universiteit Antwerpen vorig jaar al de opdracht om een volledig financieringsmodel uit te werken voor de overkapping en de andere pijlers van het Toekomstverbond (zoals de modal shift naar duurzamer verkeer en het Haventracé). Dat gebeurt in overleg met alle partners (Lantis, het departement MOW, de stad Antwerpen én de burgerbewegingen). De opdracht van de werkbank loopt tot april 2023. De professoren Tine Compernolle en Tom Coppens van de Universiteit Antwerpen gaven tijdens de voortgangsrapportage toelichting bij hun werkzaamheden.

Studie van Lantis over de tolheffing

Daarnaast gaf het politiek stuurcomité op dinsdag 22 maart zijn fiat aan een studie van Lantis. De bouwheer gaat de volgende maanden na of de tolheffing ruimer kan zijn dan oorspronkelijk begroot én of die ook ingezet kan worden voor meer dan alleen maar de aanleg van de Oosterweelverbinding. Recente aanpassingen in de Europese regelgeving maken dat alvast mogelijk: terwijl tol eerder enkel voor de financiering van het bouwproject zelf aangewend mocht worden, breidde Europa dat nu uit naar financiering van het netwerk. In Antwerpen vormen alle projecten van het Toekomstverbond samen een netwerk. De hoop is dan ook gerechtvaardigd dat de tol bijvoorbeeld ook gebruikt kan worden voor de financiering van de modal shift, met onder meer de uitbouw van het sneltramnet met acht nieuwe verbindingen die minister Peeters in het vooruitzicht stelt. Uiteraard moeten, zoals ook het Rekenhof benadrukte, alle regels gerespecteerd worden. Maar dat is dus voorwerp van de studie, waarvan de resultaten verwacht worden tegen september.

Voorts is vermeldenswaard dat ook opnieuw werk gemaakt wordt van een jaarlijks ‘geïntegreerd investeringsprogramma’ (GIP) voor de hele Vervoerregio Antwerpen, met ‘reguliere middelen’. Dat wil zeggen dat de Vlaamse regering vanuit een meerjarenplanning effectief investeert in de Vervoerregio.

Maatschappelijke baten

De maatschappelijke baten van de overkapping van de Antwerpse Ring zijn sowieso véél groter dan de investeringen. Er is de gezondheidswinst voor honderdduizenden omwonenden. Veiliger verkeer leidt tot minder ongevallen en dus minder menselijk leed en bijbehorende kosten. Schone lucht en minder lawaai verminderen het aantal vroegtijdige overlijdens. Meer groen leidt tot minder stressgerelateerde aandoeningen. Een betere gezondheid en een beter welbevinden van de bevolking betekent minder uitgaven voor de sociale zekerheid.

Voorts vermindert meer groen samen met een betere buffering van water het hitte-eilandeffect in de stad. Nu investeren in klimaatmaatregelen voorkomt latere (herstel)kosten na grote droogte of zware regenval. Een groen district in het midden van de stad doet de waarde van de woningen ook stijgen.

De reorganisatie van het verkeer biedt bovendien een oplossing voor de gevaarlijke weefbewegingen op de Ring die tot veel files en ongevallen leiden. Die drastische ingreep komt dus ook niet-Antwerpenaren ten goede. Minder files en duurzame verplaatsingen zijn uiteraard ook goed voor de economie en de volksgezondheid.

Vertrouwen

De burgerbewegingen hebben er hoe dan ook vertrouwen in dat de financiering in orde komt. Om de woorden van Luc Hellemans, de CEO van Lantis, tijdens de voortgangsrapportage te herhalen: ‘Grootse dingen kunnen alleen worden gerealiseerd met het pessimisme van het intellect en het optimisme van de wil.’

We zijn ook opgetogen over het vernieuwde engagement van de Vlaamse regering en de stad Antwerpen, uitgesproken tijdens de persconferentie na de bijeenkomst van het politiek stuurcomité op 22 maart, om het Toekomstverbond met al zijn pijlers (overkapping, modal shift, Haventracé, samenwerking) onverminderd uit te voeren. Een perfecte start voor de tweede periode van vijf jaar in het Toekomstverbond.

Geef uw mening via het onderstaande contactformulier