4 november 2012
Bart de Wever kan relatief gemakkelijk tegemoet komen aan eis Groen i.v.m. BAM-tracé; intentieverklaring plus definiëring heronderhandeling met Vlaamse regering volstaat; De Wever zit hiervoor in de ideale positie als formateur én partijvoorzitter
Onwil daartoe vreemd, gelet op context van coalitievorming
Veel marge heeft Bart de Wever niet bij het zoeken naar een meerderheidscoalitie in Antwerpen. Reeds tijdens het eerste formele overleg tussen de Stadslijst (= kartel sp.a en CD&V) en N-VA op 18 oktober maakten sp.a en CD&V duidelijk dat ze enkel in een meerderheid zouden stappen wanneer Groen dat ook deed. Het is daarom vreemd dat Bart de Wever niet minstens een poging doet om op een of andere manier tegemoet te komen aan een Groen dat van het Oosterweeldossier een breekpunt maakt, want zonder Groen in de meerderheid is er geen meerderheid – gesteld dat de twee partijen binnen de Stadslijst hun standpunt getrouw blijven.
We hebben het nog eens gecheckt in de kranten van 19 oktober, d.w.z. daags na het eerste postelectorale overleg tussen de Stadslijst en N-VA. Patrick Janssens en Marc van Peel lieten weinig ruimte voor twijfel: zonder Groen in de meerderheid zouden hun beide partijen allebei eveneens in de oppositie gaan. Om gespeculeer over andere scenario’s de kop in te drukken organiseerde Patrick Janssens meteen na het overleg een persconferentie, waarop hij vertelde wat de Stadslijst in dat verband aan de N-VA had verklaard. Hij en Marc van Peel herhaalden hun standpunt vervolgens in diverse kranteninterviews.
In De Morgen zei Janssens dit: ‘CD&V en sp.a zullen elkaar niet loslaten. Het kan best zijn dat het scenario circuleert dat sp.a CD&V zou steunen wanneer ze alleen deel uit willen maken van de meerderheid, maar dat is geen partijstandpunt. Als Bart De Wever dus zou willen proberen om hen bij ons los te weken, zeg ik bij deze: dat zal niet lukken.’ In Het Laatste Nieuws beklemtoonde hij dat sp.a effectief in de oppositie zou gaan, wanneer Groen niet in de meerderheid zou stappen, eraan toevoegend: ‘Voor de goede orde: mét CD&V. Volgens het principe ‘samen uit, samen thuis’. Wij zijn één en ondeelbaar.’ In De Standaard ging hij nog een stap verder. Op een vraag over een mogelijke coalitie N-VA-Open VLD-CD&V antwoordde hij: ‘Ik heb De Wever gezegd dat hij zijn tijd daar niet aan moet verspillen. Als CD&V schepenen wil leveren in een bestuur zonder SP.A, zullen wij daar nooit de handtekeningen voor leveren. En die handtekeningen zijn nodig.’ De krant citeerde hem aldus: ‘Ik zeg u formeel: de SP.A zal nooit – nooit – de handtekeningen leveren die daarvoor nodig zijn.’ Daags nadien zette Marc van Peel de puntjes op de i, in Het Laatste Nieuws: ‘Nooit zullen wij Janssens inruilen voor De Wever. Onafscheidelijk, ondeelbaar, samen uit, samen thuis: u kiest maar hoe u het verwoordt. Wie geld inzet op een breuk, is het kwijt.’
Wie ruimte wil laten voor latere ‘bochten’ zet de eigen positionering doorgaans minder expliciet in de verf. Binnen dergelijke context lijkt Bart de Wever niet zozeer Groen dan wel zichzelf (en misschien de stad) voor het blok te zetten door geen stap in de richting van de groenen te zetten. Die stap is nochtans veel minder groot dan doorgaans gedacht wordt. We leggen uit waarom.
Groen maakte van het BAM-tracé een breekpunt. Afgaand op wat in de pers hierover verscheen vroeg Groen tijdens de coalitiegesprekken heronderhandelingen met de Vlaamse regering. Op 17 oktober citeerde Belga Meyrem Almaci: ‘Wij willen dat er een heronderhandeling komt met de Vlaamse regering over het BAM-tracé’. De reden die ze daarvoor opgeeft: ‘wij willen dat weg’. De volgende dag lezen we gelijkaardige bewoording in de kranten: Groen vraagt nieuwe onderhandelingen over het BAM-tracé, dus niet het mordicus schrappen van het BAM-tracé, wel heronderhandelingen met de Vlaamse regering in functie daarvan. Allicht beseft de partij dat het niet aan een Antwerps college toekomt om dat tracé eenzijdig te schrappen. Bovendien loopt momenteel een MER-onderzoek over de Oosterweelverbinding en de diverse alternatieven – MER-onderzoeken zijn voor een groene partij belangrijk.
Op 20 oktober expliciteert Groen nog eens het breekpunt in Het Laatste Nieuws: “Wij vragen nieuwe onderhandelingen tussen de stad en de Vlaamse regering over het Masterplan 2020. Wij vragen dat de nieuwe coalitie duidelijk haar voorkeur uitspreekt voor het Meccanotracé.’Dat blijkt dus het breekpunt te zijn: Groen wil heronderhandelingen met het oog op een herpositionering van het volgende college over een voorkeurstracé. Dat is niet hetzelfde als vragen dat het BAM-tracé meteen geschrapt wordt of dat niet zou worden gewacht op de resultaten van het lopende MER-onderzoek.
Waarover kunnen die heronderhandelingen dan gaan? We doen enkele suggesties.
* er kan worden overeengekomen dat de regering zal kiezen voor het Meccanotracé, wanneer het minstens gelijkwaardig uit het MER-onderzoek komt;
* er kan al een kostprijsberekening van het Meccanotracé gemaakt worden. De actiegroepen beweren al ruim twee jaar dat hun tracé aanzienlijk goedkoper is dan het BAM-tracé. Waarom deze financiële oefening niet maken als regering en mee opnemen in latere afwegingen?
* in afwachting van het opleveren van het MER-onderzoek (zomer 2013) kan het college gesprekken aanknopen met de Vlaamse regering i.v.m. de impact van de zgn. paperclip in Deurne, d.w.z. 19 baanvakken naast het Sportpaleis. Je hebt geen MER-rapport nodig om je als bestuur daarover zorgen te maken;
* gelijkaardig overleg kan gepleegd worden over het statuut/de toekomst van de groengebieden Sint-Annabos en Noordkasteel;
* er kan worden samen gezeten i.v.m. de problematiek van de gevangenis in Beveren: quid wanneer het Meccanotracé als betere optie uit het MER-onderzoek komt? Heeft de regering dan een plan B voor dat tracé? Nu verstopt de regering zich in dat verband;
Enzovoort. Na een principeakkoord over het aanknopen van gesprekken met de Vlaamse regering kunnen de coalitieonderhandelingen tussen de diverse partijen o.a. gaan over de invulling van die gesprekken: wat leggen we als college op tafel? In het nieuwe bestuursakkoord kan het toekomstige college vervolgens engagementen in die zin opnemen. Ook kan dat college zich ertoe verbinden om een tweede overkappingsonderzoek op te starten, deze keer met als context het Meccanotracé:
* tijdens de hogere geschetste heronderhandelingen met de Vlaamse regering kan het nieuwe college in dat verband ook denkpistes voor de financiering van het overkappen van de ring aankaarten, kan bv. gevraagd worden om een deel (bv. 4%) van de verwachte opbrengsten van de kilometerheffing voor buitenlands vrachtverkeer (wordt ingevoerd vanaf 2016) te bestemmen voor Antwerpen. Zelf rekenden we uit dat dit verspreid over 35 jaar 560 miljoen € kan opleveren.
Het nieuwe college kan zich ook engageren om de 177 miljoen € die ze nu voorziet als stedelijke bijdrage voor het bouwen van de Oosterweelverbinding te herinvesteren in de overkapping van de ring, wanneer het BAM-tracé zou worden geschrapt.
Enzovoort.
Een beetje creatieve formateur kan diverse voorstellen op papier zetten om tegemoet te komen aan de groenen en kan tegelijk toch zeggen het MER-rapport over de Oosterweelverbinding te zullen afwachten, daarmee tegemoet komend aan de Vlaamse regering. Dit is geen hogere wiskunde, wel een kwestie van goede wil.
Bart de Wever zit bovendien in een ideale positie om dit soort stappen te zetten. Hij is immers niet enkel formateur van een nieuw college maar ook voorzitter van een partij die tot de Vlaamse meerderheid behoort. Hij kan m.a.w. ook binnen de Vlaamse regering ‘hard op tafel slaan’ ten voordele van zijn stad, zoals hij tijdens de verkiezingscampagne al had aangekondigd.
In die ene bladzijde uit de formateursnota (zoals belicht in de pers) lijkt Bart de Wever echter geen perspectief te willen bieden op heronderhandelingen met de regering. Dat gebrek aan wil om de groenen in deze tegemoet te komen kan een gemiste kans van formaat blijken.
Manu Claeys en Peter Verhaeghe,
voor stRaten-generaal