Dit manoeuvre bleek de enige manier om het eigen bouwproject in de race te houden
Blijkens regeringsopdracht eerste alternatievenstudie (juli 2008) was verbod op vrachtverkeer in Kennedytunnel geen harde randvoorwaarde bij onderzoek tracé stRaten-generaal
Vlaamse regering kwam daarop terug, toen begin maart 2009 bleek dat het tracé van stRaten-generaal beter scoorde dan dat van BAM
Dit politieke bedrog werd aan publieke opinie, pers en parlementsleden verkocht met de boodschap dat het onderzoeksbureau Arup/Sum zich niet aan de opdracht had gehouden
stRaten-generaal vraagt dat Vlaamse regering hierover verantwoording aflegt en dat de bewuste randvoorwaarde definitief geschrapt wordt
Al sinds 2005 kant stRaten-generaal zich uitdrukkelijk tegen een Oosterweelverbinding met verbod op vrachtverkeer in de Kennedytunnel. Als actiegroep gingen we daarin zo ver dat we begin juli 2008 weigerden deel te nemen aan een gepland alternatievenonderzoek, als de Vlaamse regering zou vasthouden aan dat verbod. Dit laatste deed de Vlaamse regering uiteindelijk niet: ze liet de randvoorwaarde over het verbod los en stond toe dat het tracé van stRaten-generaal bestudeerd zou worden zonder verbod voor vrachtverkeer in de Kennedytunnel. In de Europese offerte (juli 2008) voor een studieopdracht over drie Oosterweelalternatieven werd om die reden expliciet volgende passage opgenomen (onze onderlijning):
‘Tot slot is er nog een derde tracé (verder stRaten-generaal-tracé genoemd – zie bijgevoegd dossier) dat naar voor geschoven wordt om de Antwerpse ringweg te ontsluiten. Het stRaten-generaal-tracé wijkt enkel van de 2 voorgaande tracés af op het deel op Rechteroever waar een noordelijker gelegen route doorheen de binnenhaven aantakt op de A12 en de E19 ter hoogte van Ekeren. Essentieel in dit concept is dat het net zoals het Horvattracé een volledige tunnelvariant is (boortunnels) en dat de Kennedytunnel wordt open gehouden voor het vrachtverkeer.
De Vlaamse Regering heeft, gelet op het grote maatschappelijke belang van het project, beslist om een onafhankelijk deskundig onderzoek te laten uitvoeren van de voormelde tracés.’
Zie hiervoor ook in bijlage de bladzijde uit het bestek waarin vermelde passage staat.
De Vlaamse regering erkende op dat moment dat het alternatieve boortunneltracé van stRaten-generaal onlosmakelijk gekoppeld was aan het openhouden van de Kennedytunnel voor vrachtverkeer. Bovendien keurde ze goed dat dit tracé als dusdanig onderzocht zou worden in het geplande vergelijkende onderzoek.
Vlaamse regering herschrijft spelregels op maat van eigen bouwproject
In oktober 2008 werd de opdracht voor de studie gegund aan het onderzoeksconsortium Arup/Sum.
Maandenlang mocht Arup/Sum het alternatief van stRaten-generaal bestuderen op basis van wat in de studieopdracht stond. De begeleidingscommissie van de Vlaamse regering waakte erover dat Arup/Sum zich effectief aan de opdracht hield, en maakte nooit opmerkingen over het feit dat Arup/Sum dat niet deed.
Op 4 maart 2009 maakte Arup/Sum de resultaten bekend van het vergelijkend onderzoek over drie alternatieven. Op blz.18 van de lijvige nota – in het hoofdstuk over de gehanteerde methodologie – beschreef Arup/Sum de drie tracés die werden bestudeerd. Daarbij werd nogmaals herhaald dat de randvoorwaarde over vrachtverbod in de Kennedytunnel niet gold bij het onderzoek over het tracé van stRaten-generaal (onze onderlijning):
‘Het derde voorstel, het stRaten-generaal-tracé, wijkt van de 2 andere voorstellen af op Rechteroever waar een noordelijker gelegen route doorheen de binnenhaven aantakt op de A12 en de E19 ter hoogte van Ekeren. Essentieel in dit concept is dat het net zoals het Royersluistunnel-tracé een volledige tunnelvariant is en dat de Kennedytunnel, in tegenstelling tot de twee andere tracés, wel wordt opengehouden voor vrachtverkeer en eventuele tolheffing.’
Pas toen uit de studieresultaten bleek dat bij schrappen van randvoorwaarde ‘verbod vrachtwagens in Kennedytunnel’ het stRaten-generaal-tracé inderdaad beter scoorde dan het eigen BAM-tracé, heeft de Vlaamse regering de spelregels weer in het eigen voordeel veranderd en misleidend gesteld dat Arup/Sum zich niet aan de opdracht had gehouden. Op 28 maart 2009 besliste de regering dat verbod voor vrachtverkeer in de Kennedytunnel toch een harde randvoorwaarde voor alle tracés bleef.
Dit was niet alleen een slag in het gezicht van stRaten-generaal, maar ook een slag onder de gordel van het studiebureau Arup/Sum. Bij het onderzoek van het alternatief tracé van stRaten-generaal had Arup/Sum namelijk perfect binnen de door de Vlaamse regering bepaalde lijnen gekleurd.
De Vlaamse regering toonde zich een slechte verliezer.
stRaten-generaal vraagt dat Vlaamse regering hierover verantwoording aflegt en dat de bewuste randvoorwaarde definitief geschrapt wordt
BAM-voorwaarde
Sindsdien noemt stRaten-generaal de randvoorwaarde over het verbod op vrachtverkeer in de Kennedytunnel een BAM-voorwaarde. De Vlaamse regering en BAM houden tegen beter weten in vast aan die voorwaarde om het eigen project overeind te houden in vergelijkend onderzoek met alternatieven. Zo klampen BAM en politieke voorstanders van het viaduct zich bij het becommentariëren van de vervolgstudie van Arup/Sum nu opnieuw vast aan die randvoorwaarde om de eigen voorkeur boven water te houden. Want andermaal blijkt uit die vervolgstudie dat bij schrappen van de randvoorwaarde (scenario ‘Arup/Sum verfijnd’) een alternatief boortunneltracé merkelijk beter scoort dan het BAM-tracé.
Een ernstige onderbouw voor de randvoorwaarde ‘verbod voor vrachtverkeer in Kennedytunnel’ is er nooit gekomen in de tien jaar besluitvorming over dit dossier. Eind vorige legislatuur vroegen we aan de Vlaamse regering om ons de studies te bezorgen waaruit blijkt dat het sluiten van de Kennedytunnel voor vrachtverkeer een noodzaak is, hetzij als mobiliteitsoplossing hetzij uit veiligheidsoverwegingen. Het schriftelijke antwoord was laconiek: dergelijke studies bestonden niet. In al die jaren was niet 1 studie gemaakt over het eventuele nut van de randvoorwaarde! Bleek dat de regeringsbeslissing van 2001 om de Kennedytunnel te sluiten voor vrachtverkeer gebaseerd was op politiek nattevingerwerk.
Het is evident dat stRaten-generaal ook voor de vierde optie (het zogenaamde Arup/Sum-tracé) enkel rekening houdt met het scenario ‘verfijnd’, waarbij de Kennedytunnel open blijft voor vrachtverkeer. Uit de vervolgstudie van Arup/Sum blijkt dat dit scenario inderdaad – en opnieuw – beter scoort dan het BAM-tracé.
Het is verder evident voor stRaten-generaal dat – nu de resultaten van de vervolgstudie van Arup/Sum publiek gemaakt zijn – een tweede vraag moet worden toegevoegd bij de geplande volksraadpleging, en dat die vraag moet gaan over die vierde optie mét Kennedytunnel open voor vrachtverkeer.
Wie vasthoudt aan een verbod voor vrachtverkeer in de Kennedytunnel is van slechte wil, nu twee maal is aangetoond dat dit scenario niet heilzaam is voor de leefkwaliteit in Antwerpen. Het is onaanvaardbaar dat andere agenda’s dan het streven naar de best mogelijke mobiliteitsoplossing voor Antwerpen aan de basis zouden liggen van een keuze voor een tracé.
Manu Claeys
Peter Verhaeghe
voor stRaten-generaal